Podczas ostatniego posiedzenia Senatu RP, 9 kwietnia br., senator Stanisław Pawlak skierował oświadczenie do Barbary Nowackiej – ministry edukacji narodowej na temat konieczności przeprowadzenia głębokiej i przemyślanej reformy szkolnictwa zawodowego.
W swym wystąpieniu senator S. Pawlak zaznaczył, że szkoły branżowe i technika są fundamentem nowoczesnej gospodarki. To tam kształcą się przyszli fachowcy – niezbędni w przemyśle, energetyce, budownictwie, rolnictwie czy usługach. Niestety, przez lata szkolnictwo zawodowe było marginalizowane, a skutki tego dostrzegamy dziś w postaci niedoboru wykwalifikowanych pracowników. Zdaniem senatora – trzeba na nowo zdefiniować wartość edukacji zawodowej – jako drogę do sukcesu zawodowego i satysfakcjonującego życia, dlatego potrzebujemy:
- nowoczesnych programów nauczania,
- realnej współpracy szkół z przedsiębiorcami,
- większego nacisku na zajęcia praktyczne oraz
- wsparcia finansowego dla szkół i nauczycieli.
Nie można zapominać także o osobach dorosłych, które potrzebują dziś narzędzi do przebranżowienia i zdobycia nowych kompetencji – szczególnie w kontekście transformacji energetycznej.
Senator Stanisław Pawlak skierował do Ministerstwa Edukacji Narodowej konkretne pytania o plany i działania w tym zakresie w przekonaniu, że szkolnictwo zawodowe nie może być postrzegane jako „plan B”. To plan na przyszłość.
Poniżej pełny tekst oświadczenie skierowanego do minister edukacji Barbary Nowackiej:
„– Szkolnictwo zawodowe odgrywa kluczową rolę w gospodarce każdego kraju, dostarczając wykwalifikowanych pracowników do strategicznych sektorów przemysłu, energetyki, budownictwa, rolnictwa oraz usług. Do 2017 r. w Polsce funkcjonowały zasadnicze szkoły zawodowe, potocznie zwane zawodówkami. Reforma edukacji, do której doszło w 2017 r., nie tylko zlikwidowała gimnazja i przywróciła 8-klasową szkołę podstawową, lecz także przekształciła zasadnicze szkoły zawodowe w szkoły branżowe.
W Polsce przez lata szkolnictwo zawodowe było marginalizowane, co doprowadziło do poważnych braków kadrowych w wielu branżach. Obecnie w obliczu dynamicznych zmian technologicznych i rynkowych konieczna jest gruntowna modernizacja tego systemu oraz jego dostosowanie do współczesnych realiów.
Jednym z głównych wyzwań jest panująca wśród młodzieży opinia o nieatrakcyjności kształcenia zawodowego. Wciąż pokutuje przekonanie, że najlepszą drogą do sukcesu jest ukończenie liceum i studiów wyższych, podczas gdy w rzeczywistości wielu absolwentów szkół ogólnokształcących ma trudności ze znalezieniem dobrze płatnej pracy.
Tymczasem przedsiębiorcy coraz częściej sygnalizują rosnące zapotrzebowanie na techników i fachowców, których po prostu brakuje na rynku pracy. Współpraca biznesu ze szkołami i środowiskiem naukowym to niezbędny, kluczowy element, bez którego nie osiągniemy sytuacji obserwowanej na Zachodzie, gdzie rzemieślnik to dumny zawód, z którego ludzie czerpią satysfakcję i bardzo dobry dochód.
Szkolnictwo zawodowe winno tworzyć warunki do nauczania przedmiotów technicznych z uwzględnieniem najnowszych technologii, na najnowocześniejszym sprzęcie. Młody człowiek, wchodząc na rynek pracy, musi wiedzieć, które technologie i procesy są najbardziej efektywne, żeby jego droga zawodowa od samego początku była nacechowana najwyższym poziomem profesjonalizmu.
Kolejnym problemem jest niedostosowanie programów nauczania do rzeczywistych potrzeb gospodarki. Wiele szkół zawodowych i techników kształci w zawodach, które nie odpowiadają obecnym trendom rynkowym, a absolwenci tych placówek często nie posiadają umiejętności wymaganych przez pracodawców. Sytuację pogarsza przestarzała infrastruktura edukacyjna. W wielu placówkach brakuje nowoczesnego sprzętu, a uczniowie nie mają dostępu do technologii wykorzystywanych w nowoczesnym przemyśle. Szkoły branżowe powinny przygotować uczniów do pracy w swojej specjalności. Liczba godzin praktycznych powinna być większa – 3 dni w tygodniu zajęć praktycznych u pracodawcy, 2 dni zajęć teoretycznych w szkole.
Istotnym wyzwaniem jest także niedobór wykwalifikowanej kadry nauczycielskiej. Niskie wynagrodzenia sprawiają, że doświadczeni specjaliści z sektora przemysłowego czy energetycznego rzadko decydują się na pracę w szkolnictwie. W efekcie uczniowie są kształceni przez osoby, które często nie miały styczności z nowoczesnymi rozwiązaniami technicznymi. Od specjalistów wysokiej klasy, pracujących w przemyśle, wymaga się wykształcenia pedagogicznego, a jego brak wyklucza prowadzenie przez nich zajęć praktycznych.
Nie można również pomijać problemu przekwalifikowania dorosłych pracowników. Współczesny rynek pracy zmienia się niezwykle dynamicznie, a osoby, które tracą zatrudnienie w niektórych branżach, powinny mieć łatwy dostęp do programów umożliwiających im zdobycie nowych kompetencji. Obecnie jednak system kształcenia ustawicznego nie zapewnia wystarczających możliwości elastycznego zdobywania nowych kwalifikacji, co utrudnia proces przebranżowienia. Przykładem może być kształcenie zawodowe w obszarze odnawialnych źródeł energii. Szczególnie dotyczy to pracowników wygaszanych kopalń.
Mając na uwadze wskazane wyzwania, zwracam się z następującymi pytaniami:
1. Jakie działania podejmuje Ministerstwo Edukacji Narodowej, aby zwiększyć atrakcyjność szkolnictwa zawodowego i technicznego w Polsce?
2. Czy planowane są reformy programów nauczania w szkołach zawodowych, tak aby lepiej odpowiadały one na potrzeby dynamicznie zmieniającego się rynku pracy?
3. Czy rząd przewiduje dodatkowe wsparcie finansowe dla szkół zawodowych, w tym dofinansowanie nowoczesnego sprzętu i laboratoriów technicznych?
4. Jakie kroki są podejmowane w celu rozwinięcia współpracy szkół zawodowych z przedsiębiorcami oraz rozwoju systemu dualnego?
5. Czy planowane są specjalne programy dla dorosłych, które ułatwią przekwalifikowanie się, zdobycie nowych kwalifikacji zawodowych?
6. Jakie działania podejmie resort edukacji w celu zapewnienia wykwalifikowanych fachowców, potrzebnych do realizacji przemian energetycznych w najbliższych latach?
Uważam, że konieczna jest reforma szkolnictwa zawodowego w celu dostosowania systemu edukacji do realnych potrzeb rynku pracy i rozwijającej się gospodarki. Oczekuję odpowiedzi na zadane pytania oraz konkretnych propozycji działań w tym zakresie”.
O treści udzielonej odpowiedzi poinformujemy czytelników.
***
Zamieszczone w tekście zdjęcia ilustrują udział parlamentarzystów lewicy – senatora Stanisława Pawlaka i posła Piotra Kowala w uroczystościach oddania do użytku nowoczesnej hali sportowej przy Zespole Szkół im. Marii Grodzickiej w Lubrańcu Marysinie 13 kwietnia br. Łączy on w powiecie włocławskim zadania i oferty kształcenia na poziomie technikum, szkoły branżowej I stopnia oraz szkoły policealnej. Halę zbudowano za ok. 9 milionów zł, w tym starostwo pozyskało dofinansowanie w wysokości jednej trzeciej kosztów z Ministerstwa Sportu i Turystyki i samorządu województwa.
W nowo oddanej hali zorganizowano XXV Powiatową Wystawę „Stoły Wielkanocne na Kujawach”.
Opr. nim, 15 kwietnia 2025 r.